เอเธนส์ อดีตนครรัฐ จุดศูนย์กลางอารยธรรมกรีกโบราณ
“อารยธรรมยุโรปทั้งหมด เริ่มต้นที่นี่”
ไกด์จาก Free Walking Tour กล่าวอย่างภาคภูมิใจ ขณะที่พาคณะลูกทัวร์ต่างชาติ ต่างภาษาเดินลัดเลาะจากที่พักที่อยู่ในย่านจตุรัสโมนัสตีรากี (Monastiraki) มุ่งตรงไปสู่สถานบูชาเก่าแก่ที่ตั้งอยู่บนเนินเขาใจกลางเมือง…อะโครโปลิส (Acropolis)
ระหว่างทางขณะย่ำผ่านย่านเมืองเก่า ร่องรอยซากปรักหักพังที่ผ่านตาคละเคล้าไปกับสิ่งก่อสร้างยุคใหม่ ให้รู้สึกถึงความพิเศษของสถานที่แห่งนี้ ที่กาลเวลาทับซ้อนกันทบแล้ว ทบเล่า โดยมีประจักษพยานเป็นสิ่งก่อสร้างที่อยู่รอบด้าน จะมีเมืองบนโลกใบนี้สักกี่แห่งกันเชียว ที่อดีตเคยรุ่งเรืองถึงขีดสุด และยังคงรักษาสถานะความเป็นเมืองเอกนั้นมาได้ แม้จะไม่เท่าเดิมก็ตาม เอเธนส์ เป็นหนึ่งในเมืองประเภทนั้น อดีตนครรัฐที่เป็นจุดศูนย์กลางอารยธรรมกรีกโบราณที่เป็นรากฐานสำคัญของอารยธรรมโลกตะวันตกทั้งด้านการเมือง ศิลปกรรม วรรณกรรม และปรัชญา
นครรัฐเอเธนส์ดั้งเดิม ประกอบด้วยพื้นที่สองส่วน ส่วนแรกคือ อะโครโปลิสบนเนินเขาสูง ซึ่งเป็นสถานที่ตั้งของวิหารอันศักดิ์สิทธิ์ ขณะที่พื้นที่ราบบริเวณรอบ ๆ เนิน เรียกว่าอะโกรา (Agora) เป็นย่านชุมชน ตลาด มีลาน จตุรัสให้บรรดานักคิด นักปราชญ์ แวะเวียนมาสนทนาถกปัญหาต่าง ๆ ร่วมกัน ซึ่งโซกราติส นักปราชญ์เมธีคนสำคัญของกรีกได้แวะมาที่อะโกราเพื่อสนทนากับพรรคพวกเป็นประจำ
ไกล์พาคณะทัวร์ หยุดแวะเพื่อชมสภาพอาคารที่ยังพอหลงเหลือให้เห็นเค้าในอดีตในเขตอะโกราเป็นระยะ ๆ
Church of the Holy Apostles
หอคอยแห่งลม (Tower of the winds)
Gate of Athena Archegetis
….
เหมือนค่อย ๆ โปรยขนมหวานทีละน้อยหลอกล่อก่อนไปถึงที่หมายสำคัญ กระทั่งขึ้นไปบนเนินหินแอรีออพากัส (Areopagus) เนินหินสูงที่ตั้งอยู่ทางทิศตะวันตกเฉียงเหนือของอะโครโปลิส เชื่อกันว่าชื่อของเนินหินนี้นำมาจากชื่อของเทพเจ้าแห่งสงคราม นั่นคือเทพเจ้าแอรีส (Ares) เมื่อผสมกับคำว่าหินก้อนใหญ่ในภาษากรีก “pagus” จึงกลายเป็น Areopagus
บนเนินหินคลาคล่ำไปด้วยนักท่องเที่ยว เพราะพื้นที่ที่ตั้งอยู่บนเนินสูงทำให้เห็นวิวเมืองเอเธนส์ที่อยู่ด้านล่างชัดจะแจ้ง ขณะเดียวกันเมื่อผินหน้าไปอีกด้าน มองขึ้นไปยังอะโครโปลิสที่อยู่ไม่ไกล แลเห็นด้านหน้าของตัวอาคารที่เป็นทางเข้าสู่สถานที่ศักดิ์สิทธิ์บนอะโครโปลิสอย่างชัดเจน
สารภาพ…
แรกที่เดินมุ่งจากจตุรัสที่พักเพื่อมุ่งมายังอะโครโปลิส ไม่ได้คาดหวังอะไรนักหนา เพราะกาลเวลานับจากอารยธรรมกรีกโบราณรุ่งเรืองผ่านมาก็เนิ่นนาน จะเหลืออะไรให้เห็นกันนักเชียว หากภาพเสี้ยวอาคารด้านหน้าของทางเข้าสู่สถานที่ศักดิ์สิทธิ์ของอะโครโปลิสที่ดูยิ่งใหญ่จนข่มร่างนักท่องเที่ยวจำนวนมากที่ยืนอยู่บนนั้นจนกลายเป็นเพียงเศษจุดเล็ก ๆ ของสถานที่ทำให้เปลี่ยนใจ อยากจะรีบย่ำเข้าสู่อะโครโปลิสในฉับพลับ นับเป็นการโยนชิ้นขนมหวานก้อนใหญ่จากไกด์บนเนินหินแอรีออพากัสอย่างทรงอิทธิพล เมื่อแยกย้ายจากกลุ่มทัวร์ จึงรีบตรงดิ่งสู่อะโครโปลิสทันที
อะโครโปลิส แห่ง เอเธนส์
อะโครโปลิสของเอเธนส์นั้นไม่ได้มีแค่วิหารศักดิ์สิทธิ์ที่อยู่ด้านบนสุด หากแค่ลัดเลาะไปตามทางขึ้นจะผ่านสิ่งก่อสร้างที่เป็นรากอารยธรรมสำคัญที่กรีกส่งมอบให้กับโลกยุคหลัง นั่นคือโรงละครกลางแจ้งไดโอนิซุส (Dionysus Theatre) ที่ตั้งชื่อตามเทพเจ้าแห่งความอุดมสมบูรณ์
โรงละครกลางแจ้งไดโอนีซุส สร้างขึ้นบนพื้นที่ที่มีเนินสูงโอบล้อมอยู่สามด้าน โดยนำหินมาปูวางบนพื้นที่ลาด และเซาะเป็นขั้นบันไดจนกลายเป็นอัฒจรรย์ที่นั่งจุคนดูได้เป็นจำนวนมากถึงราว 17,000 คน โดยขั้นบันไดที่สร้างบนพื้นที่ลาดชันนี้ จะโอบล้อมบริเวณพื้นที่แสดงที่เป็นพื้นที่ราบอยู่ต่ำลงไปเป็นรูปครึ่งวงกลม การออกแบบจัดวางที่นั่งที่ชาญฉลาด
ช่วยจัดระเบียบผู้คนจำนวนมากให้นั่งชมการแสดงได้โดยไม่บังกัน กลายเป็นรูปแบบที่ใช้มาจนถึงปัจจุบัน
ในเขตอะโครโปลิส ไม่ได้มีโรงละครไดโอนิซุสเพียงแห่งเดียว เมื่อเดินขึ้นไปเรื่อย ๆ จะเจอโรงละครอีกแห่งชื่อว่า โรงละครเฮโรเดส แอตติคุส (Odeon of Herodes Atticus) โรงละครแห่งนี้มีขนาดย่อมกว่าโรงละครไดโอนิซุส จุคนได้ประมาณ 5,000 คน ปัจจุบันมีการซ่อมแซมปรับปรุง และใช้แสดงคอนเสิร์ตในช่วงเทศกาลที่จัดขึ้นในเมืองระหว่างเดือน พฤษภาคม ไปจนถึงต้นเดือนตุลาคมของทุกปี
วิหารศักดิ์สิทธิ์แห่งอะโครโปลิส
และเมื่อขึ้นไปถึงด้านบนสุดของอะโครโปลิส ผ่านบริเวณทางเข้าสู่วิหารศักดิ์สิทธิ์ที่เรียกว่าโพรพิเลอา (Propylaea) ใกล้ ๆ จะมีวิหารขนาดเล็ก ชื่อว่าวิหารเอเธน่า ไนกี้ (Athena Nike) สร้างขึ้นเพื่อถวายแด่เทพธิดาเอเธนา ไนกี้ ซึ่งเป็นเทพีแห่งชัยชนะ จากนั้นจึงเจอวิหารที่สำคัญที่อยู่ด้านบนสุดของอะโครโปลิส นั่นคือวิหารพาร์เธนอน (Pathenon) และวิหารอิเร็คเธอุม (Erectheum)
วิหารพาร์เธนอน
วิหารพาร์เธนอน เป็นวิหารขนาดใหญ่ที่ชาวกรีกร่วมใจสร้างขึ้นเพื่อถวายแด่เทพีเอเธน่า เทพีแห่งสติปัญญาและสงคราม ผู้ประทานนามของพระองค์เป็นชื่อเมือง ภายหลังที่ได้รับชัยชนะจากการประลองแข่งฤทธานุภาพกับเทพโพไซดอน เพื่อแย่งชิงกันเป็นผู้ประสาทชื่อให้กับนครรัฐแห่งนี้
วิหารพาร์เธนอนที่เห็นเบื้องหน้าแม้นจะเหลือเพียงโครงสร้างหลักได้แก่เสาและคาน หากตัววิหารที่เห็นยังคงโดดเด่นด้วยเสากลมขนาดใหญ่จำนวนมากที่รายรอบ หัวเสากรีกแบบดอริกที่ปลายเสาเป็นรูปโค้งหงายขึ้นรับกับความกลมของตัวเสาเป็นองค์ประกอบของสถาปัตยกรรมที่ยิ่งใหญ่สมกับความคลาสสิกที่ไม่เคยล้มหายตายจากไปไหน เพราะไม่ว่าโลกจะเปลี่ยนแปลงไปอย่างไร หัวเสาแบบดอริกยังคงถูกสถาปนิกเลือกนำมาใช้งานยู่เสมอ
วิหารอิเร็คเธอุมที่อยู่ถัดห่างออกไป เป็นวิหารที่สร้างขึ้นเพื่อถวายแด่เทพีเอเธน่าและเทพโพไซดอน เพราะเป็นจุดที่ทั้งสองได้แข่งขันกันแสดงฤทธานุภาพเพื่อแย่งชิงเป็นเทพผู้ประสาทชื่อตัวเมือง ชื่อของวิหารแห่งนี้มาจากชื่อฮีโร่ในตำนานของกรีก นั่นคืออีเร็คอุสที่เป็นกษัตรย์ปกครองเมืองเอเธนส์ และเป็นผู้ที่ได้รับการเลี้ยงดูจากเทพีเอเธน่าตั้งแต่แรกเกิด
วิหารอิเร็คเธอุมมีขนาดเล็กกว่าวิหารพาร์เธนอน ความยิ่งใหญ่ของตัวอาคารจึงเทียบไม่ได้ หากมีรายละเอียดที่น่าสนใจ โดยเฉพาะหัวเสาของวิหารอิเร็คเธอุมเป็นหัวเสาแบบไอโอนิค ที่เป็นวงโค้งแบบก้นหอยม้วนย้อยลงมาสองช้าง ซึ่งเป็นหัวเสาที่วิวัฒนาการจากหัวเสาแบบดอริค และยังมีเสาที่ทำเป็นรูปทพธิดายืนเรียงรายกัน 6 คน ซึ่งดึงดูดให้ใคร ๆ พากันเข้าไปใกล้ ๆ เพื่อชมโฉมเทพธิดาของกรีกในสมัยนั้น….
ซากปรักหักพังของอารยธรรที่ผุกร่อนมากว่า 3,000 ปี ที่รายล้อมอยู่รอบตัว สะท้อนให้เห็นว่าผู้คนในยุคกรีกโบราณมีความรู้ ความสามารถทางด้านวิทยาศาสตร์และฟิสิกส์ขนาดไหน ขณะเดียวกัน เรื่องราวเรื่องเล่าขานของเทพปกรณัมที่ช่างเหมือนมนุษย์มนาสามัญได้เพิ่มสีสัน ความสนุก และความมีชีวิตชีวาให้กับสถานที่
เครดิตรูปภาพ : krispm3 & วันอาทิตย์
