ศิลปะการปักผ้าซาชิโกะ (刺し子) หนึ่งในกิจกรรมน่าประทับใจจาก..งานตลาดนัดลานใบไม้..
ซาชิโกะ (刺し子) คือศิลปะการเย็บหรือปักผ้าด้วยมือของชาวญี่ปุ่น ซึ่งมีมาแต่โบราณ โดยใช้วิธีเย็บแบบง่ายๆ คือการด้นตะลุย (Running Stitch) เป็นลวดลายซ้ำๆ หรือสานกันเป็นลวดลายต่างๆ คล้ายงานปักด้นของชาวไทยภูเขาในบ้านเรา ลายปักซาชิโกะส่วนใหญ่มักมีรูปทรงเรขาคณิต ลายมีทั้งที่ดัดแปลงจากลายปักของจีน และได้แรงบันดาลใจมาจากธรรมชาติรอบตัว เช่น ลายคลื่น ลายภูเขา ลายต้นสน ลายเมล็ดข้าว ฯลฯ โดยสันนิษฐานกันว่ามีที่มาจากการเย็บผ้าหลายๆ ชั้นให้ติดกัน (ควิลต์) เพื่อให้ใช้งานได้ทนทาน ป้องกันความหนาวเย็น ฯลฯ เนื่องจากเนื้อผ้าที่ทอผ้าใช้ในครัวเรือนแบบดั้งเดิมไม่แข็งแรง ทนทานเช่นปัจจุบัน ต่อมาจึงพัฒนาลวดลายออกไปมากมาย จนกลายเป็นงานเย็บปักที่แพร่หลายทั่วไป โดยเฉพาะในหมู่สตรีที่อยู่ตามท้องไร่ ท้องนาและผู้ใช้แรงงาน ได้นำเอางานปักซาชิโกะมาใช้ซ่อมแซมเสื้อผ้าและของใช้ เช่น ฟูก หมอน ผ้ากันเปื้อน เสื้อคลุม ที่เรียกว่า Boro (แปลว่า ผ้าขี้ริ้ว) ซึ่งใช้การปะผ้าที่รอยขาดบนเสื้อผ้า ซ้ำไปซ้ำมาหลายครั้ง
ตลาดนัดลานใบไม้ โดยบริษัท ยิบอินซอย จำกัดและกลุ่มพันธมิตร ได้นำการปักผ้าซาชิโกะ มาจัดเป็นกิจกรรมเวิร์คช็อปตั้งแต่เริ่มตลาดนัดลานใบไม้ในครั้งที่ 1 จนถึงการจัดตลาดนัดลานใบไม้ในครั้งที่ 3 ซึ่งเป็นครั้งล่าสุด และทุกครั้งกิจกรรมเวิร์คช็อปการปักผ้าซาชิโกะก็ได้รับความสนใจมีผู้ร่วมกิจกรรมเต็มคลาส
ครูต่าย ธีวรา พิทักษ์พัฒนกุล เล่าให้ฟังว่า ความรู้ด้านการปักผ้าซาชิโกะ เริ่มขึ้นสมัยเป็นนักเรียนแลกเปลี่ยนที่ประเทศญี่ปุ่น ทำให้ต้องไปใช้ชีวิตอยู่กับครอบครัวชาวญี่ปุ่นนานกว่า 1 ปี การไปครั้งนั้นนอกจากการศึกษาตามปกติ ยังได้เรียนรู้และเข้าใจวัฒนะธรรมของชาวญี่ปุ่นด้วย และความรู้ด้านการปักผ้าซาชิโกะคือความรู้หนึ่งซึ่งติดตัวมา ด้วยเหตุแห่งความหลงใหลในการปักผ้านี้ จึงต่อยอดจนสามารถนำมาใช้สร้างรายได้เป็นอาชีพที่สอง เพราะนอกจากจะเปิดคลาสสอนแล้ว ยังรับสร้างสรรค์ชิ้นงานสำหรับลูกค้าที่ต้องการด้วย และชิ้นงานแต่ละชิ้นก็มีความพิเศษไม่เหมือนใคร ทำให้มีคนสนใจมาจ้างงานตลอดเวลา แม้ไม่คิดว่าจะทำงานปักผ้าจริงจัง แต่ถึงปัจจุบันก็ต้องยอมรับว่า รายได้จากงานปักผ้าซาชิโกะ ก็มีพอๆ กับอาชีพนักประวัติศาสตร์ที่เป็นอาชีพหลัก
“การปักซาชิโกะไม่ยากค่ะ ถ้าใครมาเรียนแล้วต้องทำได้ทุกคน แต่สำหรับคนที่สนใจจนสามารถนำไปสร้างสรรค์หรือพลิกแพลงเป็นชิ้นงานที่มีความพิเศษนั้น ต้องเป็นพรสรรค์หรือความสนใจเฉพาะของแต่ละคน ซึ่งก็มีหลายคนที่มาเรียนเพียงครั้งเดียวสามารถทำชิ้นงานสวย ๆ ส่งทาง Iine มาให้ดู หรือบางครั้งถ้าติดขัดอะไรก็ Iine มาถาม และก็มีหลายคนที่กลับมาเรียนซ้ำสำหรับเทคนิคการปักผ้าซาชิโกะแบบอื่นๆ แต่คนที่มาเรียนส่วนใหญ่จะมีส่วนน้อยที่จะทำเป็นอาชีพที่สอง ส่วนใหญ่จะมาเรียนเพื่อเป็นงานอดิเรก ทำเป็นของขวัญให้คนในครอบครัว ให้ลูก ให้สามี หรือแม้แต่ทำเป็นของใช้ภายในบ้าน เช่น ผ้ารองแก้ว ปลอกหมอนอิง ผ้ารองจาน ฯลฯ อย่างในงานตลาดนั้นลานใบไม้ครั้งที่ 3 นี้ เรียนการปักซาชิโกะสำหรับกางเกงยีนส์ขาด เป็นกางเกงยีนส์สวยงาม แปลกตา ไม่เหมือนใคร โดยทุกคนที่มาจะนำกางเกงยีนส์ของตัวเองมาทำกับจริง ๆ เรียนจบก็ได้กางเกงยีนส์ตัวใหม่กลับไปใส่ เป็นผลงานที่เก๋ สดุดตา ไม่ซ้ำใคร” ครูต่ายยังทิ้งท้ายอีกว่า ประโยชน์ของการปักซาชิโกะ นอกจากจะได้ชิ้นงานที่นำไปใช้ได้ทันที ด้วยต้นทุนต่ำ ยังฝึกสมาธิ ทำให้เกิดการผ่อนคลาย ยิ่งเมื่อผลงานเสร็จจะมีรู้สึกภูมิใจและมีความสุข ดังนั้นสำหรับคนที่มีเวลาว่างหรืออยากทำงานอดิเรก การปักซาชิโกะก็เป็นอีกหนึ่งกิจกรรมที่น่าเรียนรู้
สำหรับท่านที่สนใจสามารถติดตามรายละเอียดกิจกรรมต่างๆ ของตลาดนัดลานใบไม้ได้ที่ www.facebook.com/lanbaimai.market รวมถึงการรับชมภาพความสำเร็จของกิจกรรมต่างๆ ที่จัดขึ้นในช่วงที่ผ่านมา ณ ลานใบไม้ได้ที่ www.facebook.com/larnbaimai
